Jouw ideale date, jouw communicatiestijl, jouw omgang met relatiebreuken; de Myers-Briggs Type Indicator (MBTI) zou het allemaal kunnen verklaren. Toch staat de wetenschappelijke kwaliteit van dat persoonlijkheidsinstrument ter discussie.
ESFJ. ENTP. INTJ. Die vierletterige codes zijn geen wartaal, maar een “‘bizar nauwkeurige‘ beschrijving van wie je bent en waarom je de dingen doet zoals je ze doet.” Althans, dat zegt 16personalities.com, een website waar je een gratis test kan doen om jouw MBTI te bepalen. De test bestaat uit 88 stellingen waarbij je één van de zeven punten tussen “eens” en “oneens” moet aanduiden.
Op basis van die antwoorden wijst het instrument je één van de zestien MBTI’s toe. 16personalities.com geeft je ook een overzicht van jouw sterktes en zwaktes en een analyse van jouw relaties. Onderaan de pagina zie je een overzicht van bekende mensen en fictieve personages met dezelfde MBTI. Zo is Taylor Swift een ESFJ en The Joker een ENTP.
© Annelies Adriaens
De website MBTI online, verbonden aan The Myers-Briggs Company, raadt aan om hun test te doen. Kostprijs? Zo’n 60 dollar. Volgens hen dient de MBTI enkel om jezelf en anderen beter te begrijpen. Het zou je dus niet mogen vertellen wat jouw ideale job is of wie jouw toekomstige partner is. Toch wordt het zo wel gebruikt. De zoekresultaten op Google vertellen bijvoorbeeld dat een ESFJ zoals Taylor Swift beter geen relatie start met een INTJ.
Sofie Dupré is doctoraatsonderzoeker en onderwijsassistente aan de vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie van de UGent. Ze legt uit hoe we persoonlijkheid kunnen begrijpen zonder de MBTI – en waarom dat belangrijk is. “Ik kreeg als student altijd de tip: zoek een psychologisch instrument op en zet er evidence achter. Je vindt veel kritiek, maar bij de MBTI spreken de ontwikkelaars die tegen.”
Waarom is het belangrijk dat we weten wat onze persoonlijkheid is?
Sofie Dupré: Met inzicht in persoonlijkheid kan je menselijk gedrag voorspellen, want andere variabelen zijn ermee verbonden. Is er een fit tussen jouw persoonlijkheid en de eisen van jouw werkomgeving, bijvoorbeeld. Je wil namelijk iemand die goed is, maar ook iemand die tevreden is. Niet alleen in de bedrijfswereld, maar ook bij academisch succes en relaties bestaat er een link met persoonlijkheid. Sommige mensen kennen zichzelf nog te weinig.
U bent bedrijfspsychologe van opleiding, maar verbonden aan een onderzoeksgroep rond persoonlijkheidspsychologie. Op welke manier doet u onderzoek naar persoonlijkheid?
Dupré: Mijn gepubliceerde studie ging na wat mensen vonden van hun consciëntieusheid, een persoonlijkheidstrek die samenhangt met stiptheid, nauwgezetheid en betrouwbaarheid. Uit die studie bleek dat een grote groep zichzelf te consciëntieus vond, maar dat deelnemers met verschillende niveaus van consciëntieusheid hun niveau wel geschikt konden vinden. In hun eigen perceptie was er dus geen one size fits all niveau. Dat onderzoek hebben we uitgebreid naar alle big five persoonlijkheidstrekken, maar specifiek in een werkcontext.
Wat houden die big five persoonlijkheidstrekken in?
Dupré: De big five zijn het meest gebruikte instrument in de persoonlijkheidspsychologie. Om persoonlijkheid in kaart te brengen kan je niet spreken over 300 verschillende eigenschappen, dus moest er een classificatie opgesteld worden. Onderzoekers vertrokken van de lexicale hypothese; ze zochten in woordenboeken naar begrippen die de menselijke persoonlijkheid beschreven en bundelden die tot de big five. Ook statistisch onderzoek met factoranalyse leidde tot de big five. Elk van die trekken is een continue schaal waarop een individu eender welke positie kan innemen.
© Annelies Adriaens
Nemen we altijd dezelfde positie in op die schaal of kan onze persoonlijkheid veranderen?
Dupré: Vanaf de jongvolwassenheid is persoonlijkheid relatief stabiel, maar het kan een stukje veranderen met leeftijd. Naarmate mensen ouder worden, worden ze meer emotioneel stabiel, consciëntieus en aangenaam. Dat noemen we maturiteitseffecten.
Daarnaast zijn er kleine veranderingen die ontstaan door levenservaringen. Wanneer je in een nieuwe rol terechtkomt – bijvoorbeeld jouw eerste job – vraagt dat om bepaald gedrag. In jouw job ben je vaak meer consciëntieus.
Tenslotte zijn er intentionele veranderingen. Recent onderzoek toont aan dat mensen soms een doel hebben om hun persoonlijkheid te veranderen. Wanneer je langdurig gedrag stelt dat in lijn is met wie je wil zijn, word je mogelijks een beetje meer die persoon. Er bestaat rangordestabiliteit. Als jij nu de meest extraverte persoon in jouw gezin bent, dan zal je dat binnen 10 jaar ook zijn, ondanks gemiddelde verschuivingen.
De MBTI gebruikt de continue schaal van de big five niet. Zorgt dat voor tekortkomingen aan dat instrument?
Dupré: De theorie van de MBTI strookt niet met de realiteit. De MBTI is een typologie en dat werkt dichotoom; je bent het ene of het andere, maar daartussen bestaat er niets. In de realiteit is bijna elke psychologische variabele normaal verdeeld, waarbij de meeste mensen rond de gemiddelde waarde scoren. We weten dus dat een instrument met een continue schaal realistischer is. De big five is daar een voorbeeld van.
We evalueren elk instrument – niet enkel die voor persoonlijkheid – op wetenschappelijke criteria. Een instrument moet bijvoorbeeld betrouwbaar zijn, zeker op vlak van test-hertest betrouwbaarheid. We weten dat persoonlijkheid relatief stabiel is, dus als iemand nu een persoonlijkheidsinstrument invult, hoort die enkele maanden later een gelijkaardig resultaat te krijgen. Ondanks herwerkingen van de ontwikkelaars scoort de MBTI daar minder goed op.
Een ander criterium is validiteit, namelijk meten we wat we willen meten? Een maatstaf daarvoor is criteriumvaliditeit, namelijk of we voorspellingen kunnen doen met het instrument. De MBTI kan dat niet en dat geven dat de ontwikkelaars ook toe.
Waarom zijn typologieën zoals de MBTI volgens u dan nog zo populair?
Dupré: Dat komt vooral door de marketingmachine. De MBTI bestaat al lang en wordt mooi gepresenteerd. Je krijgt bijvoorbeeld een figuurtje, dat ben jij dan. Het wetenschappelijk onderzoek doet dat te weinig.
Als bedrijfspsycholoog zie ik het jammer genoeg in de werkcontext opduiken. Wanneer een HR-departement beslist om een psychologisch instrument te gebruiken, hebben ook mensen met een andere achtergrond inspraak. Zij weten echter niet wat een instrument wetenschappelijk onderbouwd maakt. Door een gebrek aan kennis ben je dan gevoelig voor wat aan jou gemarket wordt.
Mensen kunnen zich er goed in vinden, dat is eigen aan een typologie. Als jij in een bepaald type wordt ingedeeld, is dat leuk. Je kan er dan vlot over babbelen, zelfs al is dat niet de realiteit. Dat is ook zo bij een horoscoop.
© Annelies Adriaens
Online kan je de MBTI van bekende mensen en fictieve personages vinden. Er bestaan Instagramaccounts die aan elke MBTI een voorwerp toekennen. Hoe moeten we daarmee omgaan?
Dupré: We mogen niet teveel verwachten van sociale media, want het blijft een entertainmentcontext. Toch is het jammer dat dat zoveel enthousiasme opwerkt. Ik zou liever hebben dat die accounts het over persoonlijkheid hebben met de juiste termen.
Wij wetenschappers moeten met voldoende wetenschappelijke informatie komen als tegenargument. Er bestaan initiatieven om duidelijk over wetenschap te communiceren, maar die zijn niet gericht op een Gen Z publiek. Als zij het leuk vinden om Instagramposts over persoonlijkheid te zien, dan moeten we daar meer op inspelen.
Wij weten dat de MBTI weinig voorspellende waarde heeft, niet in de werkcontext en niet voor muziekgenres of zeven zondes. Maar het is leuk. Het is alleen jammer dat het als wetenschap gemarket wordt, want dat geeft een vertekend beeld. Mensen hechten er wetenschappelijke waarde aan die er niet is.
Wat gebeurt er wanneer we onszelf teveel identificeren met een persoonlijkheidstype?
Dupré: Als ik iemand ben die op het gemiddelde tussen extravert en introvert zit, dan duwt een typologie mij in een hokje waarbij ik één van beiden ben. Je loopt het risico dat je je naar gelang dat hokje gaat gedragen of dat je anderen gaat behandelen naar gelang hun hokje. Het doel van persoonlijkheidspsychologie is zorgen dat mensen zichzelf op een descriptieve manier leren kennen: wie ben jij, wat is jouw persoonlijkheid? Dat is de basis van keuzes maken, dus bij een verkeerde beschrijving kan een persoon verkeerde keuzes maken.
Voor de MBTI bestaan er onlinetesten die al dan niet gratis zijn. Is dat ook mogelijk voor de big five?
Dupré: Als je "big five test” opzoekt, krijg je ook resultaten die niet betrouwbaar of valide zijn. Maar de theorie van de big five is wel wetenschappelijk onderbouwd. De meest uitgebreide wetenschappelijke test is de NEO personality inventory, maar die is niet openbaar. Een gratis onlinevariant heet de big five inventory 2. Ziet dat resultaat er zo mooi uit als de MBTI? Neen, je krijgt een droog profiel, maar persoonlijkheid is geen droog onderwerp. Je kan jezelf in de big five herkennen, hoewel je geen type toegewezen krijgt. De big five zijn ook laagdrempelig om over te praten, in onze onderzoeksgroep doen we niets anders.
Wat is uw advies voor mensen die hun persoonlijkheid beter willen begrijpen?
Dupré: Informeer je over de big five. De big five inventory 2 geeft een goed beeld van jouw persoonlijkheid. Het biedt meer nuance en flexibiliteit en komt tegemoet aan wie je bent. Het is leuk om met anderen over persoonlijkheid te praten, maar je hebt de juiste termen nodig. Wanneer je dan in een organisatie terecht komt, kan je die termen gebruiken – ik hoop dat de organisatie die ook gebruikt. Trouwens, die profielen van bekende mensen bestaan ook bij de big five.
Comentarios